Kredytobiorcy powinni zgłosić swoją wierzytelność wynikającą z nieważnej umowy kredytowej do syndyka. Jest to wymóg, nawet jeśli kredytobiorca pozwał bank przed ogłoszeniem upadłości. Brak zgłoszenia wiąże się z konsekwencjami, takimi jak brak uczestnictwa w postępowaniu upadłościowym i niemożność wytoczenia powództwa przeciwko bankowi.
Zgłoszenie wierzytelności powinno nastąpić przez system teleinformatyczny. Formularz zgłoszenia powinien zawierać kwotę wierzytelności i jej kategorię. Kredytobiorcy, którzy zgłoszą wierzytelność, uzyskają dostęp online do akt postępowania upadłościowego.
Istotne jest, aby zgłoszenie wierzytelności nastąpiło na czas. Spóźnione zgłoszenia skutkują obowiązkową opłatą sądową i mogą skutkować pominięciem kredytobiorcy w planie podziału.
Oczywiście, istnieje możliwość potrącenia wzajemnych wierzytelności między kredytobiorcą a bankiem. Aby to zrobić, kredytobiorca musi złożyć oświadczenie o potrąceniu nie później niż wraz ze zgłoszeniem wierzytelności. Niezłożenie oświadczenia o potrąceniu może mieć poważne konsekwencje, a mianowicie syndyk może domagać się zwrotu udostępnionego kapitału.
Zasadniczo, informacja o tym, czy syndyk uwzględnił wierzytelność, jest dostępna dla kredytobiorcy poprzez zapoznanie się z listą wierzytelności. Data złożenia tej listy w aktach postępowania prowadzonego w systemie teleinformatycznym jest obwieszczana w Rejestrze (KRZ). Syndyk nie wydaje odrębnego postanowienia dotyczącego odmowy uwzględnienia wierzytelności. Jeżeli kredytobiorca nie znajdzie swojej wierzytelności na liście lub też jego wierzytelność została ujęta w niższej wysokości, wówczas powinien on w ciągu dwóch tygodni od dnia obwieszczenia złożyć do sędziego-komisarza sprzeciw co do odmowy uznania wierzytelności.
Sprzeciw wnosi się przez system teleinformatyczny za pomocą formularza 30050 („Sprzeciw do listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym”). Formularz ten powinien zawierać wszystkie istotne informacje dotyczące wierzytelności, której dotyczy sprzeciw, w tym jej kwotę, podstawę prawną, dowody popierające twierdzenia kredytobiorcy itd. Formularz powinien zawierać również jasne oświadczenie o sprzeciwie wobec odmowy uznania wierzytelności przez syndyka.
Po złożeniu sprzeciwu, sędzia-komisarz analizuje argumenty kredytobiorcy i dokonuje przeglądu dowodów przedstawionych przez obie strony - syndyka i kredytobiorcę. Sędzia-komisarz ma prawo zarządzić dodatkowe postępowanie dowodowe, jeśli uważa to za konieczne do podjęcia decyzji. Na podstawie przeglądu dowodów i argumentów obu stron, sędzia-komisarz podejmuje decyzję, czy wierzytelność powinna być uwzględniona na liście wierzytelności czy nie.
Zasadniczo, uwzględnienie wierzytelności kredytobiorcy na zatwierdzonej liście wierzytelności nie gwarantuje bezpośrednio spłaty wierzytelności. Co to oznacza, to że kredytobiorca staje się uczestnikiem postępowania upadłościowego i zostaje uwzględniony w planach podziału funduszy masy upadłości. Jego wierzytelność zostanie zaspokojona tylko wtedy, gdy w masie upadłości znajdą się wystarczające środki finansowe.
W postępowaniu upadłościowym, kredytobiorca ma prawo do dochodzenia odsetek od swojej wierzytelności z masy upadłości za okres do dnia ogłoszenia upadłości, zgodnie z art. 92 ust. 1 prawa upadłościowego. Wszystkie odsetki naliczone po tej dacie nie będą zaspokojone z masy upadłości.
Warto jednak zauważyć, że uwzględnienie wierzytelności na liście nie oznacza automatycznego zaspokojenia. Zasady podziału masy upadłości są określone w prawie i zależą od różnych czynników, takich jak rodzaj wierzytelności, stopień jej zabezpieczenia, a także status innych wierzycieli. Wierzyciele są zaspokajani z masy upadłości według określonej kolejności.
Wierzyciele uprzywilejowani, takie jak pracownicy czy organy ZUS i US, są zaspokajani jako pierwsi. Następnie, wierzytelności zabezpieczone są zaspokajane z przedmiotu zabezpieczenia, a dopiero po nich wierzytelności niezabezpieczone, do których należą między innymi kredyty bankowe.
Podsumowując, chociaż uwzględnienie wierzytelności na liście jest niezbędnym krokiem do zaspokojenia, ostateczna kwota, którą kredytobiorca otrzyma, zależy od wielu czynników, w tym od wyniku postępowania upadłościowego i statusu innych wierzycieli.
Syndyk, po ogłoszeniu upadłości banku, ma szereg obowiązków i uprawnień, które mają na celu ochronę interesów wierzycieli. W przypadku umowy kredytu frankowego, która syndyk uznaje za nieważną, ma obowiązek umieścić w spisie należności roszczenie wobec kredytobiorcy z tytułu zwrotu udostępnionego kapitału.
Aby służyć interesom wierzycieli, syndyk powinien podjąć działania w celu ściągnięcia tego roszczenia, na przykład poprzez zainicjowanie lub kontynuowanie postępowania sądowego, lub poprzez sprzedaż wierzytelności. W kontekście wzajemnych wierzytelności stron wynikających z nieważnej umowy kredytu frankowego, syndyk może złożyć oświadczenie o potrąceniu, lub uznać skuteczność oświadczenia o potrąceniu złożonego przez kredytobiorcę w zgłoszeniu wierzytelności.
Jeśli jednak syndyk uzna, że umowa kredytu frankowego jest skuteczna, powinien w spisie należności uwzględnić wierzytelność wynikającą z umowy kredytu. Taka wierzytelność, jako element masy upadłości, podlega likwidacji na takich samych zasadach jak wierzytelność z tytułu zwrotu udostępnionego kapitału.
W trakcie ewentualnego procesu sądowego, kredytobiorca ma prawo do podniesienia wszelkich zarzutów zmierzających do uznania umowy kredytowej za nieważną, co mogłoby skutkować oddaleniem powództwa. W praktyce, to oznacza, że kredytobiorca ma prawo do obrony swoich interesów, podobnie jak syndyk ma obowiązek chronić interesy wierzycieli.
W każdym przypadku, postępowanie będzie zależne od specyfiki konkretnego przypadku, a szczególnie od stanu dowodów i argumentów prawnych zgłaszanych przez obie strony. Mimo że syndyk ma szereg uprawnień, które umożliwiają mu działanie na rzecz wierzycieli, konieczność dochodzenia roszczeń w sądzie zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem i niepewnością co do ostatecznego wyniku.
W przypadku ogłoszenia upadłości banku, który udzielił kredytu frankowego, hipoteka zabezpieczająca tę wierzytelność traci swoją podstawę, jeżeli umowa kredytu jest uznana za nieważną. Jeżeli nie istnieje zabezpieczana wierzytelność, nie ma podstaw do utrzymania hipoteki.
Syndyk, jeżeli uzna umowę kredytu za nieważną i stwierdzi brak zobowiązania kredytobiorcy do zapłaty, powinien złożyć wniosek o wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej, zgodnie z przepisami ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Może też przekazać kredytobiorcy sporządzone we właściwej formie oświadczenie o wyrażeniu zgody na wykreślenie hipoteki.
Ogłoszenie upadłości banku nie wpływa na uzyskane przez kredytobiorcę sądowe zabezpieczenie swojego roszczenia poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania płatności bieżących rat kredytu. Regulacje ustawy prawo upadłościowe, które mówią o niedopuszczalności wykonania postanowienia o zabezpieczeniu po ogłoszeniu upadłości, nie mają zastosowania do tego rodzaju zabezpieczenia.
Zabezpieczenie uzyskane przez kredytobiorcę ma charakter czasowego określenia sposobu zachowania kredytobiorcy na czas trwania procesu. Nie jest to zabezpieczenie, które ogranicza, umniejsza lub wprowadza ograniczenia co do likwidacji majątku banku. W wielu innych procesach, nie tylko dotyczących kredytów frankowych, po ogłoszeniu upadłości utrzymywane są zabezpieczenia dotyczące unormowania stosunków stron na czas trwania procesu.